Voeding bij het ouder worden

Als mensen ouder worden, verandert de relatie met voeding. Dit heeft verschillende oorzaken. Zo gaat de smaak van mensen vaak achteruit. Er is ook sprake van spierverslapping, waardoor eten en drinken soms lastiger wordt. Op deze pagina vindt u informatie over voeding bij ouder worden.

Voeding bij het ouder worden in het algemeen:

De smaak gaat achteruit en verandert als u ouder wordt. Wat u (of uw naaste) altijd lekker vond, vinden ze nu vies. Dat is soms moeilijk.
Als u ouder wordt, wilt u vaker zoete dingen eten. Deze smaak blijft namelijk het langst goed. Bijvoorbeeld pap en limonade, maar ook zoete warme maaltijden. Meer kruiden kan helpen de smaak en dus het eten te verbeteren. Denk aan zout, peper, suiker of groene kruiden. Maar ook saus zoals ketchup, appelmoes of ketjapsaus.
De spieren worden slapper, ook die van de mond en keel. Het eten en drinken wordt dan moeilijker en duurt langer.
Als u ouder wordt, wordt uw huid dunner. U raakt daardoor, zonder dat u het merkt, meer vocht kwijt. Ook ervaren ouderen minder vaak dorst. Hierdoor kunt u uitdrogen, een blaasontsteking krijgen, verward raken of last krijgen van obstipatie.

Voeding bij dementie

Dementie zorgt er bij sommige mensen voor dat ze gewicht verliezen, zonder dat ze dat willen. Anderen komen juist aan terwijl ze dat niet willen.

Niet gewenst gewicht verliezen

Verliest u 4 kilo (of meer) gewicht, zonder dat u dat wil? Dan noemen we dat ondervoeding. Ondervoeding zorgt ervoor dat u verzwakt. Uw lichaam breekt namelijk spieren af voor brandstof. Daardoor nemen kracht en energie af. Ook neemt de kans op vallen toe. Mensen met ondervoeding worden sneller ziek en herstellen minder goed na ziekte.

Ondervoed raken gaat soms heel snel. Spiermassa terugkrijgen nadat uw lichaam het heeft afgebroken, gaat niet vanzelf. Voorkomen is daarom beter dan genezen. Mensen met dementie zijn vaak onrustig. Door de onrust kan het zijn dat zij slecht stil kunnen zitten en veel gaan lopen. Dit kost veel energie. Er komt vaak juist minder energie binnen omdat zij minder eten en drinken. Hierdoor verliezen zij gewicht. Ook kan het zijn dat iemand niet aan tafel wil zitten en/of niet wil eten en drinken. Bijvoorbeeld door angst of onrust die zij door de dementie voelen. Soms vergeten dementerenden te eten. Een andere bekende oorzaak van gewichtsverlies is een minder honger. Door ziekte, pijn, medicijnen, verstopping of door somberheid kan de trek minder zijn. Het is dus belangrijk dat deze problemen op tijd worden herkend.

De diëtist kan uitzoeken waarom u gewicht verliest en u adviseren. Naast advies kan een diëtist u ook helpen met medische drinkvoeding. Als de diëtist het voor u bestelt, dan vergoedt de zorgverzekeraar uw drinkvoeding. Als u beter eet, blijft uw spierkracht langer behouden en kunt u beter bewegen. De kans dat u valt, wordt ook kleiner.

SNAQ65+

De SNAQ65+ is een hulpmiddel voor ouderen die zelfstandig wonen. Het is gemaakt door de Vrije Universiteit in Amsterdam. Dit hulpmiddel helpt om ondervoeding bij ouderen die thuis wonen te melden. Voor mensen in revalidatiecentra is er de SNAQRC.

Niet gewenst gewicht aankomen

Dementie kan bij andere mensen juist bijdragen aan niet gewenst gewicht aankomen.

Dit kan bijvoorbeeld komen door:

meer eten dan nodig is
vergeten dat u al gegeten heeft en bijvoorbeeld daardoor 2x gaan ontbijten
vocht vasthouden
tijdelijk minder bewegen
wanneer u rustiger wordt nadat u een tijd onrustig was
beginnen met medicatie (bijvoorbeeld gedragsmedicatie)

Kauw-, gebits- en (ver)slikproblemen

Door dementie krijgen mensen soms ook kauw-, gebits- en slikproblemen. Dit komt bijvoorbeeld doordat:

het schoonhouden van het gebit moeilijker wordt
het (kunst)gebit zit minder goed door verandering in het gewicht
soms vergeten dat er eten of drinken in de mond zit
niet goed rechtop kunnen zitten of moe zijn tijdens het eten

Door dementie verandert het ouder worden. Normale bewegingen van de mond worden minder en verdwijnen uiteindelijk. Ondertussen komen mondbewegingen uit de kindertijd soms weer terug. Hierdoor verslikt iemand met dementie zich vaker. Dat is gevaarlijk, omdat hoesten niet goed meer lukt. Voedsel en speeksel komen dan in de longen en veroorzaken een longontsteking.

Het eten aanpassen, met hulp van een diëtist kan helpen. En ook een logopedist kan helpen bij deze problemen. De diëtist wordt vergoed vanuit de basisverzekering.

Vitamine D

Vitamine D heeft invloed op het brein en houdt het brein gezond. Het is bij dementie belangrijk om te voorkomen dat iemand te weinig vitamine D krijgt. Als iemand te weinig vitamine D krijgt door zonlicht, dan hebben zij supplementen nodig.

Extra	Vrouwen	Mannen
50 t/m 69	10 µg/dag	0 – 10* µg/dag
70 en ouder	20 µg/dag	20 µg/dag
*Donkere huid of niet dagelijks buiten

Gezond leven kan ervoor zorgen dat iemand geen dementie krijgt. Of pas later. Onderzoek van het RIVM beschrijft waarop u moet letten als u gezond wil leven:

Voorkom dat u te zwaar wordt
Rook niet
Let op dat uw bloeddruk niet te hoog is
Doe cognitieve activiteiten (lezen, puzzelen of spelletjes spelen)
Heb sociaal contact met anderen

Volgens het RIVM is het belangrijk om aandacht te hebben voor het voorkomen van dementie. In ieder geval vanaf de leeftijd van 40 tot 45 jaar. Het werkt het best als u uw levensstijl op meerdere vlakken zo gezond mogelijk maakt. Dit betekent bijvoorbeeld gezond eten, genoeg bewegen en goed slapen. Daarbij helpt het ook om sociale contacten te versterken. Bijvoorbeeld door vrienden en familie om je heen te hebben. Ook helpt het om je hersenen actief te houden met spelletjes. www.goedgevoedouderworden.nl

Mensen met diabetes type 2 hebben meer kans op dementie. Maar als zij hun levensstijl verbeteren, wordt dit risico kleiner. Soms is het risico dan zelfs hetzelfde als voor mensen zonder diabetes.

Gezonde voeding is een belangrijk onderdeel van gezond leven. Een mediterrane voeding valt daar onder. www.voedingscentrum.nl

Deze bijdrage is van: Diëtisten Netwerk Amstelland (DNA)